H Μπύρα στη Σουμεριακή Μυθολογία

«Ήπιε μπύρα εφτά φορές,

Το πνεύμα του λύθηκε
Ανέκραξε με δυνατή φωνή
Το κορμί του γέμισε από ευεξία
Και το πρόσωπό του φωτίστηκε.»

Γράφει ο αρχαίος άγνωστος Σουμέριος ποιητής στο αρχαιότερο λογοτεχνικό έργο, στο Έπος του Γιλγαμές πριν από 4.000 χρόνια, περιγράφοντας τον επικείμενο φίλο του Γιλγαμές, Ενκιντού όταν αυτός μυείται στον πολιτισμό από την ιερόδουλη Σάμχατ.
Η μητέρα των θεών Αρούρου έπλασε τον Ενκιντού από πηλό για να αντιταχθεί στον Γιλγαμές έπειτα από προσευχές των υπηκόων του σκληρού Γιλγαμές, βασιλιά της Ουρούκ. Αφού ο πηλός ζωντάνεψε στο πρόσωπο του πρωτόγονου στην όψη και στο πνεύμα Ενκιντού, έπρεπε να ημερέψει. Αυτό έγινε στα χέρια της Σάμχατ για έξι μέρες κι επτά νύχτες.
Το Έπος του Γιλγαμές μιλάει για το πέρασμα του ανθρώπου από τον πρωτογονισμό στον πολιτισμό, μέρος του οποίου ήτανε κι η μπύρα. Έτσι, η μπύρα ήταν απαραίτητο συστατικό που έπρεπε να ποτίσει το σώμα του Ενκιντού, ώστε να μετατραπεί σε έναν πολιτισμένο άνθρωπο. Έτσι καθώς συνεχίζεται ο μύθος, ο Ενκιντού αντί να πολεμήσει τον Γιλγαμές, γίνεται ο καλύτερός του φίλος.
Η πρώτη απτή απόδειξη ότι οι Σουμέριοι κατείχαν πρώτοι το μυστικό της μπύρας είναι ένα κείμενο που λέγεται Ύμνος στην Νινκασί, αναφερόμενος σε μια γυναικεία θεότητα που παρασκεύαζε μπύρα για να την σερβίρει στους θεούς. Το κείμενο χρονολογείται γύρω στο 2.800 με 3.000 πχ.

Μερικές σημειώσεις για την κατανόηση του παρακάτω ποιήματος:
Οι λέξεις στις αγκύλες είναι λέξεις που δεν υπάρχουν στις πλάκες που σώζονται λόγω της κατάστασης της πλάκας ή που δεν φαίνονται λόγω φθοράς.
Το μπάπιρ, είναι σουμεριακός όρος για να περιγράψει ένα διπλοψημένο ψωμί από κριθάρι.
Μετέφρασα το ποίημα από την εκδοχή του Ιστιτούτου Ανατολικού Πολιτισμού του πανεπιστημίου του Σικάγου.
Στην παρακάτω φωτογραφία βλέπουμε δυο αρχαίες σουμεριακές πλάκες από τον Ύμνο στην Νινκασί.



Ύμνος στην Νινκασί

Γεννημένη από το τρεχούμενο νερό,
Με την φροντίδα της Νινσουρσάγκ,
Η Νινκασί, γεννήθηκε από το τρεχούμενο νερό,
Με την φροντίδα της Νινσουρσάγκ.
Ύδρύοντας την πόλη σας δίπλα από την ιερή λίμνη,
Τελείωσε τα μεγάλα τείχη της για σας,
Η Νινκασί, υδρύοντας την πόλη σας δίπλα από την ιερή λίμνη,
Τελείωσε τα μεγάλα τείχη της για σας.
Ο πατέρας σου είναι ο Ένκι, ο άρχοντας Ναντιμμάντ,
Η μητέρα σου είναι η Νίντι, η βασίλισσα των αμπζού.
Είσαι εκείνη που χειρίζεται την ζύμη [και]... με ένα μεγάλο φτυάρι,
Ανακατεύεις, σε έναν λάκο, το μπάπιρ με γλυκά αρωματικά.
Νινκασί, εσύ είσαι εκείνη που χειρίζεται την ζύμη [και]... με ένα μεγάλο φτυάρι,
Ανακατεύεις, σε έναν λάκο, το μπάπιρ με [ημερομηνία]-μέλι.
Εσύ είσαι εκείνη που ψήνει το μπάπιρ στον μεγάλο φούρνο,
Που βάζει στη σειρά τους ξεφλουδισμένους σπόρους σταριού.
Νινκασί, εσύ είσαι εκείνη που ψήνει το μπάπιρ στον μεγάλο φούρνο,
Που βάζει στη σειρά τους ξεφλουδισμένους καρπούς.
Εσύ είσαι εκείνη που μουσκεύει τη βύνη, την βαλμένη στο έδαφος,
Τα ευγενή σκυλιά κρατούν μακριά ακόμη και τους ηγεμόνες.
Νινκασί, εσύ είσαι εκείνη που μουσκεύει τη βύνη, την βαλμένη στο έδαφος,
Τα ευγενή σκυλιά κρατούν μακριά ακόμη και τους ηγεμόνες.
Εσύ είσαι εκείνη που ενυδατώνει τη βύνη σε ένα πιθάρι,
Τα κύματα σηκώνονται, τα κύματα πέφτουν.
Νινκασί, εσύ είσαι εκείνη που ενυδατώνει τη βύνη σε ένα πιθάρι,
Τα κύματα σηκώνονται, τα κύματα πέφτουν.
Εσύ είσαι εκείνη που απλώνει τον ψημμένο πολτό πάνω σε μεγάλα χαλιά από καλάμια,
Η ψυχραιμία υπερνικά...
Νινκασί, εσύ είσαι εκείνη που απλώνει τον ψημμένο πολτό πάνω σε μεγάλα χαλιά από καλάμια,
Η ψυχραιμία υπερνικά...
Εσύ είσαι εκείνη που κρατά με τα δυο της χέρια τα σπουδαία γλυκόχορτα,
Ψήνοντάς [το] με μέλι [και] κρασί...
Στο βαγένι της ζύμωσης, που κάνει έναν ευχάριστο ήχο,
Βάζεις κατάλληλα στην [κορυφή] ενός μεγάλου βαγενιού συλλέκτη,.
Νινκασί, στο βαγένι της ζύμωσης που κάνει έναν ευχάριστο ήχο,
Εσύ είσαι εκείνη που βάζει κατάλληλα στην [κορυφή] του μεγάλου βαγενιού συλλέκτη.
Όταν χύνεις έξω την φιλτραρισμένη μπύρα απ’το βαγένι,
Μοιάζει [σαν] την εισροή του Τίγρη και του Ευφράτη.
Νινκασί, εσύ είσαι εκείνη που όταν χύνεις έξω την φιλτραρισμένη μπύρα απ’το βαγένι,
Μοιάζει [σαν] την εισροή του Τίγρη και του Ευφράτη.

Το βαγένι γκακκούλ, το βαγένι γκακκούλ,
Το βαγένι γκακκούλ, το βαγένι λαμ-σα-ρε,
Το βαγένι γκακούλ, που κάνει το συκώτι χαρούμενο,
Το βαγένι λαμ-σα-ρε, που ευφραίνει καρδία,
Το πιθάρι ούγκουρ-μπαλ, ταιριαστό στο σπίτι
Το πιθάρι σα-γκουρ, που είναι γεμάτο μπύρα,
Το πιθάρι αμ-αμ, που μεταφέρει την μπύρα απ’ το βαγένι λαμ-σα-ρε...
Τα όμορφα δοχεία, είναι έτοιμα στις θέσεις [τους]!
Είθε η καρδιά του θεού σου να διατίθεται σωστά σε σένα!
Άσε το μάτι του βαγενιού γκακκούλ να γίνει η καρδιά μας!
Ότι κάνει την καρδιά σας να νιώθει όμορφα,
Κάνει [επίσης] την καρδιά μας να νιώθει όμορφα.
Το συκώτι μας είναι χαρούμενο, η καρδιά μας ευτυχισμένη.
Έκανες μια σπονδή στα όρια της μοίρας,
Έβαλες τα θεμέλια στην ειρήνη [και] στην ευημερία,
Είθε η Νινκασί να ζήσει μαζί με εσένα!
Άφησέ την να φτιάξει για σένα μπύρα [και] κρασί,
Άσε [την αφθονία] του γλυκού ποτού ν’ αντιλαλήσει ευχάριστα για σένα!
Μέσα στους... καλαμένιους κάδους έχει γλυκιά μπύρα,
Θα κάνω οινοχόους, αγόρια [και] ζυθοποιούς να περιμένουν,
Καθώς γυροφέρνω τον πλούτο της μπύρας,
Καθώς νιώθω υπέροχα, νιώθω υπέροχα,
Πίνοντας μπύρα, με ευτυχισμένη διάθεση,
Πίνοντας ποτό, νιώθοντας ιλαρότητα,
Με χαρά στην καρδιά [και] ευτυχισμένο συκώτι--
Καθώς η καρδιά μου είναι γεμάτη χαρά,
[Και] το ευτυχισμένο [μου] συκώτι] βάζω μια ενδυμασία ταιριαστή σε μια βασίλισσα
Η καρδιά της Ινάννα είναι χαρούμενη ξανά,
Η καρδιά της βασίλισσας του ουρανού είναι χαρούμενη ξανά!

Όταν οι Βαβυλώνιοι κατέκτησαν τους Σουμέριους, επηρεασμένοι από τον πολιτισμό τους, πήραν εκτός από την θρησκεία τους και την μπύρα τους. Ο Κώδικας του βασιλιά Χαμουραμπί, προέβλεπε μάλιστα και μια συγκεκριμένη ποσότητα που μπορούσε να καταναλώσει κάποιος σε μία ημέρα κι αυτό εξαρτιόταν από την κοινωνική του θέση. Την μικρότερη ποσότητα μπορούσε να καταναλώσει ένας απλός εργάτης και την περισσότερη ένας ιερέας (εδώ φαίνεται η δύναμη του κλήρου). Ήταν τόσο αυξημένη η παρασκευή μπύρας, που οι Βαβυλώνιοι άρχισαν να εξάγουν μεγάλες ποσότητες σε χώρες του αρχαίου κόσμου μεταξύ των οποίων και στην αρχαίο Αίγυπτο.